Magia dwóch kółek

Polska nazwa bicykla (bo tak początkowo było nazywane to urządzenie z dwoma kołami) została zapożyczona od marki pojazdów mechanicznych „Rover” produkowanych w Anglii w 1885 roku przez Johna Starleya. Zakład, założony w 1877 r., rozpoczął taśmową produkcję rowerów już pod koniec XIX w.

Angielskie słowo „rover” oznacza wędrowca, włóczęgę. Trudno o lepszą nazwę dla sprzętu, który może służyć do prostego przemieszczania się z punktu A do punktu B, do rekreacji: poznawania bliższej czy dalszej okolicy, ale też do treningów, budujących formę czy pozwalających zrzucić po drodze zbędne kilogramy.

Mazowsze stawia na dwa koła

Rowerem można dojechać (prawie) wszędzie. Niemniej tym, co najlepiej zachęca do korzystania z tego wynalazku są drogi i ścieżki rowerowe. A infrastruktura rowerowa na Mazowszu zdecydowanie sprzyja przemieszczaniu się jednośladem po regionie. Województwo mazowieckie ma najwięcej dróg rowerowych ze wszystkich województw. Według danych GUS w 2023 r. drogi dla rowerów na Mazowszu liczyły ogółem 3021,2 km (w 2020 było to 2565,8 km), w tym pod zarządem urzędu marszałkowskiego pozostawało 271,5 km. To najwięcej w skali kraju: drugie pod tym względem województwo wielkopolskie posiadało 2817,8 km, a trzecie, pomorskie już tylko nieco ponad połowę tego, czyli 1756,7 km. Dla porównania, ostatnie w tym zestawieniu województwo świętokrzyskie ma ogółem jedynie 447,6 km dróg rowerowych.

Co ważne – siatka ścieżek rowerowych jest dynamicznie rozwijana: dzięki wsparciu sejmiku Mazowsza w kwocie 11 mln zł powstaje ponad tysiąc km tras rowerowych łączących Warszawę z innymi miastami w regionie, ale również z województwami: łódzkim, podlaskim, warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim.

Rowerem przez Mazowsze

Rower daje niezależność i wolność oraz jest dostępny prawie dla każdego, niezależnie od wieku. Wycieczki jednośladem są idealną propozycją na aktywny wypoczynek na łonie natury. Czekają piękne mazowieckie krajobrazy, malownicze wsie i miasta, a w nich wspaniałe zabytki świadczące o wielkości.

W województwie mazowieckim turystyka rowerowa dynamicznie się rozwija. Oprócz wydłużającej się ścieżki tras rowerowych sprzyja temu również bogactwo pięknych miejsc, do których można dotrzeć rowerem. Blisko Warszawy znajduje się Kampinoski Park Narodowy –zielone płuca stolicy. Wielbiciele krajobrazów znajdą tu piękne, położone z dala od morza piaszczyste wydmy, a miłośnicy zwierząt mogą zobaczyć łosia, wilka lub żurawia w jego naturalnym środowisku.

Oto kilka propozycji rowerowych wycieczek, na podstawie opracowanych we współpracy  z Mazowiecką Regionalną Organizacją Turystyczną (MROT)  artykułów: „Rowerem przez Mazowsze” i „Rower rządzi”, opublikowanych w miesięczniku „Mazowsze. Serce Polski”.

Wokół Zegrza

Do ulubionych tras podwarszawskich należy prowadząca przez południowe wybrzeże Zalewu Zegrzyńskiego – między Narwią, a Kanałem Żerańskim. Najciekawszym punktem w okolicy jest Wieliszew ze swoimi fantastycznymi trasami rowerowymi przez uroczyska i słynnym Wieliszewskim Crossingiem. I oczywiście najbardziej znana plaża nad Jeziorem Zegrzyńskim – Nieporęt. Dookoła Zalewu Zegrzyńskiego funkcjonują dobrze zorganizowane trasy rowerowe. Na północnym wybrzeżu zalewu warto odwiedzić Serock oraz forty Zegrze i Dębe. Okolicę można poznać lepiej dzięki kilku szlakom rowerowym. Pierwszy z nich to 35,5-kilometrowy szlak serocki żółty, dzięki któremu trafimy m.in. do Wąwozu Szaniawskiego, zespołu pałacowo-parkowego w Jadwisinie, rezerwatu przyrody „Zegrze” i Pałacu Zegrzyńskiego. Drugi szlak rowerowy – narwiańsko-ostrołęcki czerwony – liczy 17,5 km. Do najważniejszych atrakcji, które można na nim spotkać, należą: forty i zespół koszarowy Zegrze, zespoły pałacowo-parkowe w Zegrzu, Jadwisinie i Zegrzynku, Wąwóz Szaniawskiego i zabytki Serocka. Trzeci szlak – pułtuski czarny – o długości 18,5 km pozwoli nam trafić m.in. do fortu Dębe oraz rezerwatu Zegrze.

Z rowerem nad Bugiem

Na stronie Lokalna Grupa Działania Tygiel Doliny Bugu dostępna jest mapa szlaków rowerowych Doliny Bugu. Opisane zostały też szlaki przecinające m.in. Podlaski Przełom Bugu oraz południowo-wschodnią enklawę Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego z Korczewem. Rowerzyści i piesi mogą także skorzystać ze ścieżek przyrodniczych. Jedna z najciekawszych – ścieżka „Trojan” – rozpoczyna się w okolicach jeziora o tej samej nazwie, przy rezerwacie Zabuże. Prowadzi po otoczonym łąkami oraz porośniętym wiekowymi dębami starorzeczu, gdzie żyje kilkadziesiąt gatunków ptaków wodno-błotnych.

Ciechanów

Okolice grodu nad Łydynią też mają swoje szlaki. Trasa żółta i pomarańczowa to Powiatowe Trasy Rowerowe prowadzące do najciekawszych zabytków w okolicy Ciechanowa. Pętle rozpoczynają się i kończą przy siedzibie Starostwa Powiatowego w Ciechanowie.  Trasa pomarańczowa (37 km) prowadzi do zabytkowego ratusza miejskiego, budynków dawnej elektrowni, kaszarni i młyna, a także do pozostałości wsi Starczewizna. Po drodze można odwiedzić Muzeum Romantyzmu w Opinogórze (instytucja samorządu Mazowsza), gromadzącego zabytki związane z rodziną Krasińskich. Stamtąd już niedaleko do Szulmierza związanego ze Stefanem Żeromskim. Na trasie wycieczki są także Włostów i Kozdrojów oraz Trzcianki, gdzie można zobaczyć pozostałości dworu. Stamtąd szlak prowadzi w stronę Ciechanowa, by wrócić do niego przez most na rzece Łydyni w Kargoszynie – jednej z najstarszych wsi na Mazowszu.

Trasa żółta (34 km) wiedzie w kierunku Zamku Książąt Mazowieckich, a następnie do drewnianej przeprawy na Łydyni w Kargoszynie. W Lekowie przy drewnianym kościele znajduje się droga do Krośnicko-Kosmowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Po przekroczeniu Łydyni trasa wiedzie ku wsi Targonie, a następnie przez most w Kargoszynie i ścieżką rowerową z powrotem do Ciechanowa.

Puszcza Kampinoska

Na pokonanie 54-kilometrowej trasy trzeba zarezerwować około 7 godzin. Start ze stacji Metro Młociny szlak wiedzie w kierunku Wólki Węglowej i wiedzie przez Laski i Polanę Lipków. Mijając Truskaw oraz Pociechę, ścieżka prowadzi do Palmirskiej Polany Śmierci – miejsca hitlerowskich egzekucji na obywatelach polskich. Nieopodal cmentarza stoi gmach Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry. Z Palmir można zawrócić do Truskawia, a stamtąd dojechać rowerem do Warszawy albo dotrzeć do pętli autobusowej i wrócić do stolicy komunikacją miejską.

Modlin

Trasa rozpoczyna się na stacji kolejowej Warszawa Choszczówka, skąd wiedzie do Nadleśnictwa Jabłonna, a następnie do stacji PKP Janówek. Od tego miejsca trasa prowadzi szlakiem niebieskim aż do Nowego Dworu Mazowieckiego. Po przekroczeniu Narwi trafiamy na teren zabytkowej Twierdzy Modlin. Ta, położona w widłach Narwi, Wisły i Wkry, budowla jest najlepiej zachowaną fortecą w Polsce. Warto odwiedzić Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin, które zgromadziło m.in. kolekcję broni i umundurowania oraz udostępnia ekspozycję plenerową sprzętu wojskowego. Twierdza to także cytadela, historyczne koszary, bramy, bloki dla oficerów i podoficerów carskiej armii, dawny wojskowy szpital, pralnia, kasyno, elektrownia, młyn i piekarnia. Z Nowego Dworu Mazowieckiego można wrócić wraz z rowerem do Warszawy pociągiem Kolei Mazowieckich (spółka samorządu Mazowsza).

Ku Podlasiu

Licząca 38 km pętla rozpoczyna się i kończy w Suchej, a wiedzie m.in. przez Liw i Węgrów. Trasa jest wymarzona do podziwiania przyrody i meandrów rzeki Liwiec. Wycieczka rozpoczyna się przy Muzeum Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego, gdzie można obejrzeć charakterystyczne dla tego regionu zabytkowe budowle drewniane. Warto zatrzymać się w Grodzisku, by zobaczyć pozostałości dużej wczesnośredniowiecznej osady z XI w. Dolina rzeczki Strugi doprowadzi do Liwu, gdzie można zwiedzić Muzeum Zbrojownię na Zamku w Liwie (instytucja samorządu Mazowsza). Stamtąd główną drogą szlak prowadzi w stronę Węgrowa. Miasto kojarzone jest m.in. z legendą o mistrzu Janie Twardowskim. Rzekome lustro Twardowskiego można zobaczyć w zakrystii Bazyliki Mniejszej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny znajdującej się przy miejskim rynku. Z Węgrowa ścieżka wiedzie na południe, wzdłuż porośniętej łąkami doliny Liwca, by w drodze do Wyszkowa przeciąć wilgotny las, a następnie za Pobratymami – przez pola i mostek na rzeczce o nazwie Śmierdziucha – powraca do Suchej.

Podkowa Leśna

Podkowa Leśna to powstałe w latach dwudziestych XX w. miasto ogród. Można je odwiedzić, wyruszając na liczącą 33 km trasę, która rozpoczyna się w Komorowie (stacja kolei WKD), by ruszyć na południe niebieskim szlakiem wzdłuż Utraty. W Nadarzynie w Parku Poniatowskiego uwagę zwracają Dęby Pamięci i tablice ku czci pomordowanych w Katyniu mieszkańców miasta. Stąd można odbić na Karolin, aby zobaczyć wspaniały gmach Matecznika Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” (instytucja samorządu Mazowsza). Na skraju lasu znajduje się Rezerwat im. B. Hryniewieckiego z pomnikowymi dębami i sosnami, liczącymi blisko 180 lat!. Szlak wiedzie przez willowe zabudowania Podkowy Leśnej, obok modernistycznego niewielkiego kościoła św. Krzysztofa. Z Podkowy można wyruszyć na północ do Brwinowa, i dotrzeć do Milanówka.

Miasto przyjazne rowerzystom

Rower to nie tylko wypoczynek i piękne krajobrazy, ale również praktyczna i coraz wygodniejsza codzienność. Tak jest np. w Płocku – mieście, które w ubiegłym roku zdobyło tytuł gminy przyjaznej rowerzystom. Jazda rowerem na terenie gminy to świetna okazja do obcowania z naturą i możliwość odwiedzenia licznych atrakcji turystycznych. Teren  obfituje w unikalne trasy rowerowe o zróżnicowanym stopniu trudności.

W ogólnopolskim konkursie organizowanym przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze wyróżniane są gminy, które promują aktywny wypoczynek na rowerach oraz rozwijają infrastrukturę rowerową, a także inicjują i promują imprezy rowerowe. W konkursie wzięło udział 35 gmin z całej Polski. Miasto Płock zwyciężyło w kategorii powyżej 100 tys. mieszkańców.